به گزارش راهبرد معاصر؛ در حالی مسئولین وزارت­خانه صنعت، معدن و تجارت و اتحادیه باغداران از اجرای طرح ذخیره و عرضه 40 هزار تن میوه با قیمت مصوب جهت تنظیم بازار در روزهای آخر سال خبر می ­دهند که باید دید با توجه به سهمی که این حجم عرضه از کل بازار دارد آیا تنها تکیه بر آن می­تواند قیمت بازار شب عید را کنترل کند یا این کار به تنهایی جواب­گو نخواهد بود.

روزهای آخر سال 99 در حال گذر است و مردم در بازارها به خرید عید می ­پردازند. خرید پوشاک، آجیل، شیرینی و گز. خریدهایی که اکثر مردم آن را به روزها و هفته­های پایانی سال موکول می­ کنند. در این میان می ­توان گفت تنها بازاری که همه معاملات نهایی آن در چند روز پایانی سال متمرکز می ­شود و در این چند روز از همه بازارها پررونق­ تر است بازار میوه است. کالایی که ماندگاری آن مثل کالاهای دیگر نیست و مردم مجبورند خرید آن را به روزهای پایانی موکول کنند. یکی از سیاست­ هایی که ستاد تنظیم بازار در این باره اتخاذ کرده ذخیره ­سازی میوه در اواخر پاییز و عرضه آن به قیمت مصوب در روزهای آخر سال و شب عید است. سیاستی که به نقل از سعید صارمی معاون دفتر برنامه ریزی تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت از سال 1385 آغاز شده است. سؤال مطرح در اینجا آن است که با توجه به سهمی که میوه به اصطلاح تنظیم بازار به نسبت کل بازار دارد آیا این سیاست به تنهایی می ­تواند بازار میوه شب عید را کنترل نماید و جلوی گرانی ­ها را بگیرد؟

حجم میوه تنظیم بازار:

مجتبی شادلو نائب رئیس اتحادیه باغداران تهران میزان ذخیره­ سازی میوه که در این چند روز به بازار عرضه شود را 40 هزار تن اعلام کرد. آماری که محمد صادق مفتح قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی نیز چند روز پیش بدان اشاره نمود. پس جمعاً عرضه میوه تنظیم بازار (شامل پرتقال و سیب) این مقدار خواهد بود.

تخمین حجم تقاضای میوه شب عید:

در اینجا باید دید تقاضای میوه شب عید به چه میزان است و 40 هزار تن میوه تنظیم بازار چه سهمی از بازار را به خود اختصاص می دهد. بنابر گفته نائب رئیس اتحادیه باغداران تهران در سال 99 بیش از 4 میلیون تن سیب و پرتقال تولید شده که این میزان 2 برابر مصرف داخل است. پس مصرف سالانه کل کشور از این دو میوه 2 میلیون تن است. اگر بازه مصرف سیب و پرتقال را از ماه دوم پاییز تا اواخر فروردین درنظر بگیریم این زمان حدودا 6 ماه از سال یا به عبارتی 180 روز از سال را به خود اختصاص می­ دهد. 

مسئله دیگری که باید دانست این است که خرید میوه شب عید توسط مردم برای چند روز مصرف میوه آنها خواهد بود تا از این طریق بتوان نتیجه گرفت که سهم تقاضا و مصرف میوه شب عید چه درصدی از کل مصرف کشور (2 میلیون تن) را به خود اختصاص می ­دهد.

این مصرف که از چند روز قبل از سال تحویل شروع می­ شود معمولا تا دهه سوم  فروردین پاسخگوی نیاز مردم خواهد بود. دلیل آن هم نبود و گرانی میوه تا قبل از آمدن میوه ­های بهاره است که معمولا از اوایل اردیبهشت با قیمت­هایی متناسب وارد بازار می ­شوند. پس می­توان بازه­ای بین 20 الی 25 روز را برای مصرف میوه ­های خریداری شده در شب عید در نظر گرفت.

درصد میوه تنظیم بازار از حجم تقاضای میوه شب عید:

حال اگر بخواهیم متوسط مصرف روزانه مردم از سیب و پرتقال در بازه زمانی 180 روزی که معمولا این میوه ­ها مصرف می ­شود را  در بیاوریم باید عدد 2میلیون تن را تقسیم بر 180روز کنیم که می­شود 11 هزار 100 تن. لذا مصرف متوسط مردم طی 20 الی 25 روز  چیزی در حدود 222هزار و 200الی 277هزار و 700 تن می­ شود.

پس 40 هزار تن میوه تنظیم بازار درصدی بین 14.5 الی 18 درصد حجم تقاضای سیب و پرتقال شب عید را شامل می­ شود. البته این بالاترین درصد و خوشبینانه ­ترین حالت است. در واقع این درصد برحسب متوسط مصرف مردم به دست آمده است. این درحالیست که مصرف میوه در ایام عید قطعاً بیشتر از زمان­ های معمول است. به­ عنوان یک مثال با فرض مصرف 1.5 برابری میوه در ایام عید نسبت به ایام دیگر، سهم میوه تنظیم بازار درصدی بین 9.6 الی 12 درصد کل بازار مصرف میوه عید را به خود اختصاص خواهد داد.

جمع ­بندی:

عرضه میوه تنظیم بازار با حجم کنونی، نمی­تواند سهمی بیش از 9 الی 18 درصد را در بازار داشته باشد. لذا عرضه آن با قیمتی مصوب و دارای اختلاف قابل توجه با بازار، توان مقابله با قیمت بازاری میوه را ندارد. از طرفی طبق گفته سعید صارمی معاون دفتر برنامه ریزی تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت  هدف از اجرای طرح ذخیره ­سازی و عرضه میوه شب عید حمایت از تولیدکننده در فصل برداشت و حمایت از مصرف­ کننده در زمان اوج مصرف (شب عید) بیان شده است. اما به نظر می­ رسد با حجم کنونی ذخیره و عرضه، نتوان جنبه­ حمایتی قابل توجهی برای مصرف­ کننده در نظر گرفت. لذا با توجه به ابعاد محدود این طرح، جنبه حمایتی آن برای تولیدکنندگان ملموس ­تر از مصرف ­کنندگان خواهد بود تا در زمان برداشت به علت وفور کالا، قیمت آن در بازار افت نکند و عرضه­ کنندگان از این مسئله متضرر نشوند.

  پی نوشت:

مجتبی شادلو» افزود: ذخیره سازی ۴۰ هزار تنی میوه شب عید در مقابل تولید سالانه ۸ میلیون تنی (نائب رئیس اتحادیه باغداران تهران) اواخر هفته گذشته «محمد صادق مفتح» قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی تاکید کرد: هیچ کمبودی در بازار میوه نیست و بیش از ۴۰ هزار تن میوه برای بازار شب عید ذخیره سازی شده است. این مقام مسئول (مجتبی شادلو رئیس اتحادیه باغداران تهران) تولید سیب و مرکبات را ۲ برابر مصرف داخل برشمرد و گفت: بنابر آمار امسال بیش از ۴ میلیون تن سیب و پرتقال در کشور تولید شده است که ۵۰ درصد این میزان باید صادر شود